Ra mắt vào tháng 3 năm 2025, Cuộc thi Thiết kế quốc tế lần 4 đã thu hút 500 lượt thí sinh đăng ký thuộc 160 đội nhóm đến từ 25 quốc gia khác nhau. Các bài dự thi đã được chọn lọc, đánh giá và chấm điểm khắt khe qua ba vòng khác nhau bởi ban tổ chức và ban giám khảo gồm các chuyên gia đến từ nhiều Đại học uy tín trên thế giới. 

Thông qua các ý tưởng tham gia từ đội thi trong và ngoài nước, Ban tổ chức hi vọng sẽ tìm ra các đề xuất triển vọng, có tính khả thi cao nhằm phát triển cung đường ven sông Cái trở thành một cung đường di sản, góp phần thúc đẩy Nha Trang trở thành đô thị đa trung tâm như chỉ đạo trong Quyết định số 259/QĐ-TTg ký ngày 31 tháng 3 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ về việc phê duyệt Đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa đến năm 2040.

Trải qua quá trình đánh giá gắt gao, 15 phương án xuất sắc nhất đến từ nhiều trường đại học quốc tế đã được lựa chọn để tham gia triển lãm và vinh danh tại Lễ trao giải Cuộc thi Thiết kế Quốc tế lần 4, diễn ra vào ngày 1/10 tới đây tại Nha Trang.

Tháp Bà Ponagar - Dấu ấn văn hóa đặc biệt trên cung đường di sản của Nha Trang - Khánh Hòa

Tọa lạc trên đồi Cù Lao, bên dòng sông Cái, Tháp Bà Ponagar là một trong những quần thể kiến trúc Chămpa tiêu biểu nhất còn sót lại, được xây dựng từ thế kỷ VIII đến XIII. Với lối kiến trúc độc đáo, tháp không chỉ là dấu ấn lịch sử mà còn là trung tâm tín ngưỡng lâu đời thờ Mẫu Thiên Y A Na – vị Thánh Mẫu trong truyền thuyết, người đã dạy dân trồng trọt, dệt vải, giữ gìn cuộc sống an lành.

Đối với người dân Khánh Hòa, Tháp Bà không chỉ là điểm đến tâm linh, mà còn là biểu tượng văn hóa gắn bó mật thiết trong đời sống. Lễ hội Tháp Bà diễn ra vào tháng 3 âm lịch hằng năm, quy tụ hàng nghìn người dân và du khách về dâng lễ, xem hầu đồng, hát văn, múa Bóng – điệu múa truyền thống Chăm linh thiêng, từng làm nên nét đặc sắc của vùng đất Xóm Bóng.

Thế nhưng, khi đô thị hóa ngày càng nhanh, những giá trị tinh thần tại đây đang dần mai một. Không gian sinh hoạt văn hóa bị thu hẹp, múa Bóng thưa vắng, hát văn và hầu đồng cũng mất dần vị trí vốn có. Di sản Tháp Bà được bảo tồn về mặt vật thể, nhưng quá trình giữ gìn hồn cốt văn hóa trong lòng cộng đồng lại gặp khó khăn.

Cả Tháp Bà Ponagar và Xóm Bóng đều thuộc khu vực đề bài của Cuộc thi Thiết kế Quốc tế lần 4: “Phát triển Kinh tế và Văn hóa bền vững thông qua gắn kết cảnh quan đô thị khu vực Sông Cái, Tỉnh Khánh Hòa”. Cuộc thi thử thách khả năng sáng tạo dựa trên sự thấu hiểu sâu sắc đa khía cạnh khu vực ven sông Cái của sinh viên. Đây là nơi để thế hệ trẻ toàn cầu kiến tạo tương lai đô thị, nơi truyền thống và đổi mới cùng phát triển hài hòa.

Hơn cả một cuộc thi, đây là lời mời gọi các nhà thiết kế trẻ cùng chung tay hồi sinh những không gian di sản như Tháp Bà Ponagar – để những giá trị cũ được thổi hồn mới, và để Nha Trang thật sự trở thành đô thị đa trung tâm bền vững trong tương lai.

Những góc nhìn đa dạng về một đô thị giao thoa thiên nhiên và văn hóa địa phương

Với đề bài được đưa ra, các đội thi đã tiếp cận và khai thác theo nhiều chiều hướng khác nhau. 

Một số đội chọn cách bắt đầu từ thiên nhiên và di sản, đặt hệ sinh thái sông – nước làm nền tảng cho cấu trúc đô thị mới. Các đề xuất như “Nha Trang Elasticity” hay “Threshold – Design within the Pulse of Rising Water” chú trọng phục hồi vùng đất ngập, hệ thống cây xanh bản địa và tạo ra những không gian công cộng “hút nước”, có thể thích ứng linh hoạt với mực nước dâng. 

Bên cạnh đó, các đội như “Rebirth from the Source” khai thác trục sông Cái như một hành lang văn hoá – kết nối các di tích, làng nghề, không gian ký ức – để biến cảnh quan ven sông thành “xương sống” vừa bảo tồn bản sắc, vừa kích hoạt các hoạt động cộng đồng. Hướng tiếp cận này giúp thành phố xây dựng sự cân bằng sinh thái – văn hóa, đồng thời tạo ra không gian trải nghiệm gần gũi với con người.

Một số nhóm khác đi theo hướng tích hợp kinh tế – văn hoá – môi trường thành một hệ sinh thái phát triển đồng bộ. Chẳng hạn, “(Re)Coding Urban Genes: Towards Circular Scapes & Economy” đề xuất hồi sinh nghề truyền thống qua mô hình kinh tế tuần hoàn, kết hợp tái chế vật liệu với sáng tạo địa phương. Các đội như “River Rhyme” lại nhấn mạnh phát triển đô thị hỗn hợp gắn với giao thông công cộng (TOD) để tập trung sinh hoạt, thương mại và văn hóa quanh các nút ven sông. Trong khi đó, “(Re)Urban – Revitalizing the Riverfront City” áp dụng cách tiếp cận “patchwork”, chèn các không gian xanh và công cộng mới vào mạng lưới hiện hữu để vừa giữ lại di sản, vừa đổi mới cấu trúc đô thị. Điểm chung của nhóm này là hướng tới một thành phố năng động, bền vững về kinh tế, đồng thời khuyến khích sáng tạo và kết nối cộng đồng qua các không gian mở.

Các thiết kế sáng tạo từ các đội thi

Tập hợp các ý tưởng này đã tạo nên một bức tranh phong phú về khả năng tái thiết cảnh quan khu vực sông Cái tại Nha Trang. Cuộc thi không chỉ là diễn đàn sáng tạo của sinh viên quốc tế, mà còn góp phần đặt nền móng quan trọng để Khánh Hòa tham khảo trong quá trình quy hoạch, hiện thực hóa mục tiêu phát triển Nha Trang thành đô thị đa trung tâm, hiện đại và bền vững đến năm 2040. 

Thông tin Lễ trao giải Cuộc thi Thiết kế Quốc tế lần 4: 

• Thời gian: 17g00, ngày 01/10/2025
• Địa điểm: Champa Island Nha Trang – Resort Hotel & Spa, P. Bắc Nha Trang, Khánh Hòa

Tin, ảnh: ISCM, Ban Truyền thông và Phát triển đối tác